Οι 9 ζωές του Νέστορα Μαχνό είναι μια σειρά 12 επεισοδίων που γυρίστηκε στην Ουκρανία το 2005 και προβλήθηκε από τη ρώσικη κρατική τηλεόραση 2 χρόνια αργότερα. Στο μεταξύ η σειρά κυκλοφόρησε σε πειρατικά DVD που μοσχοπουλήθηκαν στη Ρωσία ενώ ταυτόχρονα διαφημίστηκε έντονα. Τα παραπάνω είχαν σαν αποτέλεσμα να κινήσει το ενδιαφέρον του κόσμου, στη Ρωσία (και όχι μόνο), για τη φιγούρα του αναρχικού επαναστάτη.
Η σειρά, παρόλο που διαφημίστηκε σαν ιστορική παραγωγή, δεν απευθύνεται σε ιστορικούς ή πολιτικοποιημένους ανθρώπους αλλά στον κόσμο που συνήθως παρακολουθεί τηλεοπτικά σήριαλ. Αφενός οι παραγωγοί στόχευαν στην εμπορική επιτυχία, αφετέρου το εμφανές “σπρώξιμο”, η εύνοια που απολάμβανε από την κρατική τηλεόραση και γενικότερα τον Ρώσικο κρατικό μηχανισμό, ίσως έκρυβαν ορισμένες επιπλέον πολιτικές σκοπιμότητες που κάθε άλλο παρά ενδιαφέρονταν για τη διάδοση της αναρχικής θεώρησης και πρακτικής.
Πιθανόν κάποιοι κύκλοι του Ρωσικού κράτους να διέβλεπαν την μετέπειτα άνοδο του (υποκινούμενου από ευρωπαϊκά κέντρα) εθνικισμού στην Ουκρανία -κόντρα στα γεωπολιτικά συμφέροντα της Μόσχας- και να ήθελαν με τη σειρά -σαν κομμάτι μιας γενικότερης προπαγάνδας- να αποτρέψουν τους Ουκρανούς. Ίσως για κάποιο άλλο λόγο που μας διαφεύγει.
Το γεγονός ότι δεν απευθύνεται σε αναρχικούς και γενικότερα πολιτικοποιημένους ανθρώπους δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Σαν τέτοια μπορεί να απευθυνθεί στον καθένα αν διαδοθεί, ενώ θα μπορούσε ακόμα να προβάλλεται σε πολιτικές εκδηλώσεις και να δημιουργήσει ερωτηματικά για περαιτέρω διερεύνηση. Στόχος σε κάθε περίπτωση να γίνονται περισσότερες σκέψεις και συζητήσεις για την αναρχία και τις πρακτικές της, από αναρχικούς και μη (κυρίως από μη-).
Παρά την κριτική θεώρηση οι αναρχικοί είναι βέβαιο ότι θα συγκινηθούν κάπου, μόνο και μόνο με την ανάμνηση της Μαχνοβτσίνα. Της πρώτης απόπειρας πρακτικής εφαρμογής της αναρχικής πρότασης. Δε θα πρέπει ωστόσο να εκλαμβάνεται σαν ιστορικό ντοκουμέντο, όπως ισχυρίζεται η παραγωγή.
Ενδεικτικά, η δολοφονία της πρώτης συζύγου του Μαχνό με το παιδί του από τους συντρόφους του, που δεσπόζει στη σειρά μέχρι το τέλος, και δεν έχει ακουστεί ποτέ στην πραγματικότητα ούτε σαν φήμη. Το επινόησαν οι παραγωγοί της σειράς, πιθανότατα για λόγους περαιτέρω δραματικότητας. Τα ίδια ισχύουν και για το Ντανιλέφσκι (ιστορικά ανύπαρκτο πρόσωπο), τη σεξιστική επίθεση του Φεοντόρ Στσους στη Μαρία Νικηφόροβα, την εκτέλεση του Παβέλ Ντυμπένκο* (Γκλύμπα) από τους Μαχνοβίτες και άλλα.
Οι τακτικές μάχης, η δομή του στρατού, οι αναφορές στον οπλισμό και τα προβλήματα ανεφοδιασμού της Μαχνοβτσίνα παρουσιάζονται με σχετική ακρίβεια, παραλείποντας ωστόσο τη μάχη της Περεγκόνοβκα, όπου οι Μαχνοβίτες συνέτριψαν το στρατό των Λευκών και για πολλούς έκρινε την έκβαση του εμφυλίου.
Οι αναρχικές διαδικασίες, συνέδρια και συνελεύσεις, παρουσιάζονται είτε σαν φάρσες είτε σαν φιλικές οινοποσίες. Ο Μαχνό εμφανίζεται να αναπαράγει πατριαρχικά στερεότυπα, ενδεχομένως προερχόμενα από τα χαρακτηριστικά Κοζάκου που ήθελε να συμπεριλάβει η παραγωγή στο ρόλο του. Οι επιρροές της κοζάκικης παράδοσης στη Μαχνοβτσίνα ήταν καθοριστικές, αλλά στο ρόλο ενός αναρχικού επαναστάτη δε θάπρεπε να αποδίδονται τέτοια χαρακτηριστικά χωρίς να έχουν τεκμηριωθεί ιστορικά.
Άλλες ατυχείς σκηνές, όπως ο “τσαμπουκάς” του Μαχνό με μια λεοπάρδαλη σε κλουβί ζωολογικού κήπου -προφανώς για να καταδείξει τον άγριο χαρακτήρα του- μας δείχνουν μάλλον την απόσταση που χωρίζει την παραγωγή της σειράς με το ευρύτερο αναρχικό αξιακό πλαίσιο, παρά κάποιες σκοτεινές πτυχές που πιθανότατα υπήρχαν στο χαρακτήρα του Μαχνό.
Ο αναρχικός Μιχαήλ Τσόβμα, μελετητής της Μαχνοβτσίνα, έχει δημοσιεύσει μια πολύ ενδιαφέρουσα κριτική για τη σειρά σε συνολικό επίπεδο.
Παρακολουθήστε τη σειράΗ μετάφραση/συγχρονισμός των υπότιτλων της σειράς έγινε από το ιστολόγιο makhnovchina.noblogs.org με σκοπό τη διάδοση του αναρχικού λόγου στο ελληνόφωνο κοινό. Σε καμιά περίπτωση δεν αποκομίζει το ιστολόγιο και ο συντάκτης του οικονομικό ή άλλο προσωπικό όφελος από τη μικρή ή μεγάλη επισκεψιμότητα**.
*Ο Παβέλ Εφήμοβιτς Ντυμπένκο (Γκλύμπα) καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1938 από το καθεστώς Στάλιν, γεγονός που αναφέρεται στο τέλος της σειράς.
**Οι διαφημίσεις που εμφανίζονται στα βίντεο δρομολογούνται από την εταιρία που τα φιλοξενεί και δε σχετίζονται με το ιστολόγιο. Τυχόν προτροπές για αποδοχή ενημερώσεων, υποχρεωτική παρακολούθηση διαφημιστικών κλιπ κ.α. επίσης δεν έχουν σχέση με το ιστολόγιο, το οποίο όπου ήταν εφικτό χρησιμοποίησε κινηματικές υποδομές και λογισμικό ανοιχτού κώδικα με τρόπο που να συνάδει πολιτικά με το περιεχόμενό του. Για την προβολή των βίντεο (που φιλοξενούνται σε μη-κινηματικές υποδομές), συνιστούμε στους αναγνώστες μας να παίρνουν τα μέτρα προστασίας της ασφάλειας και ιδιωτικότητας που παίρνουν γενικότερα κατά την πλοήγησή τους σε ιστοσελίδες κερδοσκοπικής πολιτικής.